طلاق توافقی

یکی از انواع دعاوی خانواده رایج، طلاق به صورت توافقی است. دعوای طلاق هنگامی توافقی است که با توافق و رضایت زوجین مطرح شود. برای پیگیری دعوای طلاق توافقی باید یک توافقنامه میان زوجین تنظیم و امضاء شود که در آن نسبت به موضوعات حقوقی مربوط طلاق توافق می شود. برخی از مهمترین موضوعاتی که می بایست در توافقنامه طلاق توافقی در خصوص آن تعیین تکلیف شود عبارت از موارد زیر است:

• حقوق مالی زوجین و شیوه پرداخت آن، از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت، استرداد جهیزیه و … .
• یکی دیگر از موضوعات مهمی که زوجین باید در طلاق توافقی در خصوص آن تعیین تکلیف نمایند، حضانت و ملاقات فرزندان مشترک است.

طلاق به درخواست مرد: بررسی دعاوی خانواده

در مواردی که دعوای طلاق به درخواست یکی از زوجین مطرح می‌شود، طلاق اصطلاحاً غیر توافقی به حساب می‌آید. در این حالت، طلاق غیر توافقی با درخواست زوج به عنوان خواهان آغاز می‌شود و همسری که موافق با وقوع طلاق و جدایی نیست، به عنوان خوانده دعوی تعیین می‌شود.

با توجه به این که یکی از زوجین در دعوای طلاق غیر توافقی راضی به وقوع جدایی نیست، معمولاً رسیدگی به این نوع دعوا بیشتر از رسیدگی به دعوای طلاق توافقی طول می‌کشد. علاوه بر این، اگر خواهان دعوای طلاق، مرد باشد، باید کلیه حقوق مالی زوجه را نیز پرداخت کند. در صورتی که قادر به پرداخت این حقوق به صورت یکجا نیست، می‌تواند دادخواست اعسار و درخواست پرداخت حقوق مالی به صورت اقساط را به دادگاه ارائه دهد.

طلاق به درخواست زن: بررسی دعاوی خانواده

طلاق به درخواست زن، یکی از انواع دعاوی خانوادگی به شمار می‌آید. به طور کلی، طلاق حقی یک‌جانبه است که به طور معمول در اختیار شوهر قرار دارد. با این حال، دعوای طلاق ممکن است به درخواست زن نیز مطرح شود. در این صورت، زوجه یا وکیل او باید دادخواست طلاق را تنظیم کرده و آن را در دادگاه خانواده پیگیری کند.

اگر هر یک از زوجین بخواهد دعوای طلاق را به صورت غیر توافقی مطرح کند، باید مطابق با قانون مدنی و قانون حمایت خانواده، وجود عسر و حرج در زندگی زناشویی را اعلام نماید. منظور از عسر و حرج، دشواری‌هایی است که ادامه زندگی را برای یکی از زوجین غیر ممکن می‌سازد. این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:

• معتاد بودن همسر
• وجود اختلالات روانی یا جسمی
• خیانت همسر
• ابتلا به بیماری جسمانی یا روانی خاص که ادامه زندگی را غیر ممکن کند
• محکومیت یکی از زوجین به مجازات بیش از 5 سال حبس
• و هر شرایط دیگری که موجب عسر و حرج همسر شود

این موارد می‌توانند به عنوان دلایل معتبر برای پیگیری دعوای غیر توافقی مورد استناد قرار گیرند. در صورتی که این شرایط در محکمه اثبات شود، با طلاق زن موافقت خواهد شد.

برای آگاهی کامل از شرایط، مدارک، هزینه‌ها و نمونه دادخواست طلاق از طرف مرد، می‌توانید به لینک “طلاق از طرف زن” مراجعه کنید.

طلاق غیابی: بررسی یکی از دعاوی خانواده

طلاق غیابی نوعی طلاق است که در شرایط خاص و زمانی که یکی از زوجین به هر دلیلی در دسترس نباشد و نتواند در جلسات دادگاه حاضر شود، به درخواست طرف حاضر در دادگاه انجام می‌گیرد. این عدم حضور می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مفقودالاثر شدن، غیبت طولانی‌مدت، حبس ابد، بیماری روانی و یا عدم تمایل به حضور در جلسات دادگاه باشد.

در این روش، پس از ارائه درخواست طلاق غیابی و بررسی مدارک توسط دادگاه خانواده، جلسه‌ای برای رسیدگی به موضوع تشکیل می‌شود. قاضی با بررسی شرایط و دلایل ارائه‌شده و در صورت احراز شرایط لازم، حکم طلاق غیابی را صادر می‌کند.

اگر یکی از زوجین برای رسیدگی به پرونده طلاق در دادگاه حاضر نشود، می‌توان در صورت داشتن شرایط لازم، درخواست طلاق غیابی داد.

اگر به مشاوره حقوقی در زمینه خانواده نیاز دارید، با ما تماس بگیرید.

طلاق با داشتن حق طلاق

در عقدنامه‌ های رسمی، حق طلاق به طور پیش‌ فرض به مرد تعلق دارد. اما زن می‌ تواند در زمان عقد یا در طول زندگی مشترک، با توافق و رضایت شوهر، حق طلاق را از او دریافت کند. این کار از طریق تنظیم یک وکالت‌ نامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی انجام می‌ شود.

تنفیذ طلاق: بررسی دعاوی خانواده

یکی از انواع دعاوی خانوادگی، تنفیذ طلاق خارجی است. پیشتر، حکم طلاق‌های صادره در خارج از کشور نیازی به تنفیذ در دادگاه‌ها و مراجع قضایی ایران نداشت. زوجین می‌توانستند به صورت توافقی یا یک‌طرفه اقدام به طلاق کرده و پس از طی مراحل قانونی، صیغه شرعی را نیز برگزار کنند و دیگر نیازی به بررسی موضوع در دادگاه‌های خانواده ایران نبود.

اما با توجه به ماده 6 قانون مدنی و تغییرات قوانین در حوزه خانواده، آراء صادره از دادگاه‌های خارجی ابتدا باید مورد تأیید کنسولگری یا سفارت کشور محل اقامت قرار گیرد.

پس از دریافت تأیید از وزارت امور خارجه در ایران و ترجمه رسمی آن، باید مجدداً درخواست تنفیذ طلاق در دادگاه‌های خانواده ایران ارائه شود. تنها پس از تأیید و تنفیذ طلاق در این دادگاه‌ها، می‌توان نسبت به ثبت آن در دفترخانه اقدام کرد. در غیر این صورت، حکم طلاق صادره از دادگاه‌های خارجی فاقد اثر قانونی خواهد بود.

اجرت المثل ایام زوجیت

دعوای اجرت المثل ایام زوجیت هنگامی اقامه می شود که زن، دستمزد خدماتی را که در خانه شوهر برای او انجام داده است مطالبه کند. آشپزی، نظافت، خیاطی و … همه از جمله اموری به شمار می روند که زن می تواند اجرت المثل مربوط به انجام آن را از شوهر خود دریافت نماید. شایان توجه است که زوجه تنها در صورتی می تواند اجرت المثل را مطالبه کند که شوهر نتواند ثابت نماید همسرش این امور را به صورت تبرئی یا رایگان انجام داده است.

استرداد جهیزیه: بررسی دعاوی خانواده

یکی دیگر از انواع دعاوی خانوادگی، استرداد جهیزیه است که معمولاً توسط زوجه یا وکیل او اقامه می‌شود. منظور از جهیزیه در این دعوی، اموالی است که هنگام ازدواج، زن به خانه شوهر می‌برد. مواردی مانند یخچال، لباس‌شویی، ظروف غذاخوری و … همگی ممکن است به عنوان جهیزیه شناخته شوند.

معمولاً زمانی که جهیزیه به خانه داماد برده می‌شود، فهرست یا سیاهه‌ای از آن اموال تنظیم شده و به امضای داماد و شهود می‌رسد. مالکیت جهیزیه متعلق به زوجه است و به همین دلیل او حق دارد که آن را بازپس گیرد.

 

برای طرح دعوای استرداد جهیزیه، می‌بایست دادخواست حقوقی به دادگاه خانواده محل اقامت زوجین ارائه شود.

فسخ نکاح

فسخ نکاح یکی از شیوه های انحلال نکاح است. مطابق با قانون مدنی، چنانچه برخی از حالات جسمی و شرایط خاص وجود داشته باشد، ممکن است برای یکی از زوجین حق فسخ نکاح ایجاد شود. در این صورت چنانچه دارنده حق فسخ، این حق را اعمال کند، رابطه زناشویی زوجین پایان می پذیرد. در فسخ نکاح، زن حق مهریه ندارد، مگر اینکه موجب فسخ، عنن باشد که زن در این صورت مستحق نصف مهریه است. برخی از مهمترین مواردی که در قانون مدنی به عنوان عوامل ایجاد حق فسخ نکاح به شمار رفته اند از قرار زیر است:

• مقطوع بودن آلت تناسلی
• عنن
• قرن
• جذام
• برص(لکه های پوستی)
• افضا
• زمین گیری

الزام به تمکین: بررسی دعاوی خانواده

مطابق با قانون ایران، زوجین باید با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند. یکی از مهم‌ترین تکالیفی که در روابط زوجین مطرح است، تمکین زن از مرد می‌باشد. مرد نیز بر اساس تکالیف قانونی خود موظف است نیازهای مادی و هزینه‌های زندگی را تأمین نماید. اگرچه موضوع الزام به تمکین به‌طور خاص در مورد زوجه مطرح می‌شود، اما در عمل به اطاعت از همسر در زندگی مشترک و تمکین از وی مربوط می‌شود.

پس از طرح دعوای الزام به تمکین، ممکن است دادگاه پس از بررسی شرایط، حکم به بازگشت زوجه به منزل همسر خود صادر کند. اما باید توجه داشت که ضمانت اجرای این حکم اجبار نیست. اگر زوجه بعد از صدور حکم الزام به تمکین بدون عذر موجه به منزل مشترک بازنگردد، از حق دریافت نفقه دیگر برخوردار نخواهد بود.

از سوی دیگر، با توجه به حکم مبنی بر عدم تمکین زن، زوج نیز می‌تواند درخواست صدور حکم مبنی بر تجویز ازدواج مجدد را از دادگاه خانواده بخواهد.

اثبات نسب: بررسی دعاوی خانواده

یکی دیگر از انواع دعاوی خانوادگی، اثبات نسب است. این دعوی به معنی اثبات رابطه خویشاوندی میان دو یا چند نفر است. امروزه، گواهی پزشکی و آزمایش ژنتیکی به عنوان مهم‌ترین دلایل و مدارک برای اثبات رابطه نسبی شناخته می‌شوند. به عنوان مثال، اگر شخصی پس از فوت متوفی ادعا کند که فرزند او است و حق ارث می‌خواهد، این مورد از موارد طرح دعوای اثبات نسب خواهد بود. برای طرح این دعوی، باید دادخواست حقوقی تنظیم شده و به دادگاه خانواده ارسال شود.

اثبات واقعه نکاح

رسیدگی به دعوای اثبات واقعه نکاح نیز در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد. هنگامی که یکی از زوجین وقوع ازدواج را انکار کند، نوبت به طرح این دعوا در دادگاه خانواده می‌رسد. برای اثبات رابطه زوجیت میان دو نفر، می‌توان به قباله رسمی ازدواج، شهادت شهود، وجود فرزندان مشترک و دیگر دلایل استناد نمود.

اذن در ازدواج

طبق قانون مدنی و شرع، کلیه امور مالی و غیرمالی دختر تا سن بلوغ (9 سالگی) با پدر است. از سن 9 سالگی تا سن رشد (18 سالگی)، اختیار اداره کلیه امور مالی و اموال دختر به‌طور مداوم به پدر تعلق دارد. پس از سن 18 سالگی یا اثبات رشد (قبل از رسیدن به 18 سالگی و بعد از بلوغ)، دختر نسبت به کلیه امور مالی و غیرمالی خود اختیار دارد و می‌تواند بدون نیاز به اجازه پدر، اقداماتی چون اخذ گذرنامه و پاسپورت انجام دهد.

اما یک استثنا وجود دارد و آن هم اجازه ازدواج دختر باکره است که صرف نظر از سن، منوط به اجازه پدر و جد پدری است. قوانین ایران در مواد 1043 و 1044 به این موضوع تصریح کرده‌اند.

اگر پدر یا جد پدری، بدون عذر موجه با ازدواج دختر مخالفت کنند یا حاضر نشوند، دختر می‌تواند با مطرح کردن دلایل خود در دادگاه خانواده و پس از بررسی شرایط، حکم ازدواج دریافت کند و همراه با زوج و شاهد عقد، به دفترخانه مراجعه و اقدام به ثبت ازدواج نماید.

دعوای مطالبه مهریه در عقد دائم و موقت

یکی دیگر از انواع دعاوی خانوادگی رایج، دعوای مطالبه مهریه در عقد دائم و موقت است. مهریه، که به آن صداق نیز گفته می‌شود، مالی است که هنگام عقد نکاح یا پس از آن، شوهر متعهد به پرداخت آن به زوجه می‌باشد. مهریه می‌تواند به یکی از دو شکل عندالمطالبه یا عندالاستطاعه تعیین شود.

مهریه عندالمطالبه

اگر مهریه به صورت عندالمطالبه تعیین شده باشد، زوجه هر زمان که خواسته باشد، می‌تواند مهریه را مطالبه کند و شوهر مکلف به پرداخت آن است. در این صورت، زن بدون نیاز به اثبات توانایی مالی شوهر، می‌تواند درخواست خود را به اجرا بگذارد.

مهریه عندالاستطاعه

در مقابل، اگر مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد، زوجه تنها در صورتی می‌تواند پرداخت آن را از شوهر مطالبه کند که شوهر توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را به دست آورده باشد. به عنوان مثال، اگر قرار باشد شوهر پس از خرید خانه، بخشی از آن را به زوجه انتقال دهد، تا زمانی که شوهر توانایی مالی لازم برای خرید منزل را نداشته باشد، الزام به پرداخت مهریه وجود نخواهد داشت.

آثار تعیین مهریه

تعیین مهریه و پرداخت آن آثار دیگری نیز در زندگی زناشویی بر جای می‌گذارد:

• اگر مهریه به صورت عندالمطالبه تعیین شده باشد، زوجه می‌تواند تا زمان پرداخت مهریه از حق حبس خود استفاده کند. این بدان معناست که او می‌تواند از انجام رابطه زناشویی با شوهر خودداری کند.
• همچنین، اگر مهریه هنگام عقد تعیین شده باشد و زوجین پیش از وقوع رابطه جنسی از یکدیگر جدا شده باشند، زوجه تنها مستحق دریافت نیمی از مهریه خواهد بود.

حضانت و نفقه همسر و فرزندان بعد از طلاق

هنگام صدور حکم طلاق، دادگاه خانواده باید در مورد موضوعات حقوقی دیگری نظیر حضانت و نفقه همسر و فرزندان نیز تصمیم‌گیری کند. این موضوعات بسیار حائز اهمیت هستند و تأثیر مستقیمی بر زندگی هر یک از طرفین دارند. برای تصمیم‌گیری در خصوص این موضوعات، دادگاه خانواده ممکن است قرارهای کارشناسی یا سایر قرارهای مقتضی را صادر کند تا شرایط را به دقت بررسی نماید.

طرفین دعاوی خانواده

رسیدگی به دعاوی خانوادگی منوط به تنظیم دادخواست حقوقی و ارسال آن به دادگاه خانواده است. دادخواست، فرمی استاندارد است که مشخصات مربوط به دعوای حقوقی بر روی آن قید می‌شود. با تنظیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی، فرآیند رسیدگی در دادگاه خانواده آغاز می‌شود.

دادگاه خانواده تنها به موضوعاتی که در دادخواست مطرح شده است رسیدگی می‌کند، بنابراین لازم است که خواهان همه موضوعات مربوطه را در دادخواست خود درج کند.

طرفین دعاوی خانوادگی عبارتند از:

• خواهان: خواهان شخصی است که دعوای حقوقی به درخواست او آغاز می‌شود. او مدعی است که یکی از حقوقش توسط طرف مقابل نقض شده است. طبق قانون آئین دادرسی مدنی، اگر خواهان از ادامه دعوای حقوقی منصرف شود، رسیدگی به دعوا خاتمه می‌یابد. به عبارت دیگر، خواهان می‌تواند با اعلام رضایت، پرونده را مختومه سازد.
• خوانده: خوانده شخصی است که دعوای حقوقی بر علیه او اقامه می‌شود. اگر خواهان موفق به اثبات دعوای خود در دادگاه خانواده شود، خوانده محکوم می‌شود. به عنوان مثال، در دعوای مطالبه مهریه، خواهان زوجه است و خوانده همسر او می‌باشد که طبق قباله رسمی ازدواج مکلف به پرداخت مهریه به او است.

نحوه شکایت و دادخواست و مرجع صالح در دعاوی خانوادگی

نحوه شکایت و طرح دعوا در انواع دعاوی خانوادگی به دقت نیاز دارد. دادگاه خانواده پس از بررسی دادخواست و پیوست‌های آن، وقت رسیدگی تعیین می‌کند و با حضور طرفین دعوا به موضوع رسیدگی می‌پردازد. طرفین می‌توانند شخصاً در جلسه حضور یابند یا وکیل دادگستری را به عنوان نماینده معرفی کنند.

مراحل رسیدگی در دادگاه خانواده

1. تشکیل جلسه دادرسی: پس از تشکیل جلسه دادرسی، قاضی در مواردی که اختلافاتی میان اعضای خانواده وجود دارد، در ابتدا سعی می‌کند تا میان طرفین صلح و آشتی برقرار سازد. دادگاه خانواده همچنین می‌تواند طرفین را به مراکز مشاوره خانواده زیر نظر قوه قضائیه ارجاع دهد.
2. بررسی پرونده: پس از تشکیل جلسه، قاضی پرونده و پیوست‌های آن را بررسی کرده و اظهارات طرفین را استماع می‌کند. در صورتی که نیاز باشد، دادگاه ممکن است قرارهای کارشناسی، پزشکی قانونی، معاینه محلی و یا تحقیق محلی را صادر کند.
3. صدور رأی: پس از بررسی همه جوانب موضوع و اعلام ختم دادرسی، رئیس دادگاه با قاضی مشاور مشورت کرده و تعیین تکلیف می‌نمایند. دادگاه خانواده به مدت حداکثر یک هفته پس از ختم دادرسی، دادنامه را صادر و به طرفین ابلاغ می‌کند.

نوع دادنامه

به طور کلی، دادنامه‌ای که توسط دادگاه خانواده صادر می‌شود، ممکن است قطعی یا قابل اعتراض باشد. آرای دادگاه خانواده، اصولاً ظرف مهلت 20 روز پس از ابلاغ، قابل تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان هستند. در برخی دعاوی مهم، مانند دعوای طلاق، حکم دادگاه خانواده قابلیت فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور را نیز دارد.

هزینه دادرسی در دعاوی خانوادگی

رسیدگی به دادخواست در دعاوی خانوادگی، مستلزم پرداخت هزینه دادرسی توسط خواهان است. میزان این هزینه بسته به اینکه دعوی مالی یا غیرمالی باشد، متفاوت است. چنانچه خواهان توانایی مالی کافی برای پرداخت هزینه دادرسی نداشته باشد، می‌تواند با استناد به ماده 5 قانون حمایت خانواده درخواست اعسار داده و موقتاً از پرداخت هزینه دادرسی معاف شود.

برای پذیرفته شدن اعسار، دادگاه خانواده توانمندی مالی خواهان را مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر عدم توانمندی خواهان ثابت شود، دادگاه حکم اعسار او را صادر کرده و در نتیجه، خواهان از پرداخت هزینه دادرسی و دیگر هزینه‌های مربوط معاف می‌شود.

نتیجه‌گیری

طرح دادخواست حقوقی در دادگاه خانواده نیاز به تسلط بر قوانین و مقررات دارد و وجود هر گونه اشتباه کوچک در تنظیم آن می‌تواند پیامدهای زیان‌بار داشته باشد. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود قبل از طرح هرگونه دعوای حقوقی یا خانوادگی، با وکلای متخصص مشاوره حقوقی داشته باشید.

حضور وکیل دادگستری در دعاوی خانوادگی، شانس پیروزی را به طرز قابل توجهی افزایش می‌دهد. گروه وکلای دادگستری ندای حق با تیم متخصص در امور خانوادگی آماده ارائه انواع خدمات حقوقی، وکالت در دعاوی و نگارش لوایح به شماست.